Avanos’a 5 km, Paşabağlarına 1 km uzaklıktaki Zelve, 3 vadiden oluşmaktadır. Kapadokya’nın en eski yerleşim bölgelerinden birisidir. Zelve ismini, öküzlerin boynuna geçirilen ve bağı bahçeyi sürmek için kullanılan sert ve sağlam çubuklardan alıyor. Söylenenlere göre Hristiyanlığın ilk yayıldığı yer olarak da bilinen Zelve, peri bacalarının en yoğun olduğu yerdir. Bu yüzden de bir çok kilise ve manastır görmeniz mümkündür.
Zelve Vadisi, özellikle kaya evleri, tünelleri ile son derece ilgi çekmeyi başaran bir vadidir. Üç vadiden oluşan ören yerinde biri 170 metre diğeri 250 metre olmak üzere kısa ve uzun iki yürüyüş ve gözlem parkuru bulunuyor. Kayalardan oyulma yerleşim yerlerini gezerken ilk göze çarpan yapıların üzerindeki işçilikler. Pencereler, kapı kirişleri özenle oyulmuş ve şekillendirilmiş. Evler birbirlerine kayalara oyulan tünellerle bağlanmış. Bazıları hala kullanılsa da çökmeler meydana geldiği için hepsini görmek mümkün değil.Balıklı Kilise, Üzümlü Kilise ve Geyikli Kilise ören yerindeki en önemli kiliseler arasında yer alıyor. Köy meydanında bulunan kayadan oyma, kesme taştan yapılmış cami ilginç yapısı ve minaresiyle dikkat çekiyor. Tüm vadi yamaçlarına ve kayalara oyulmuş bir diğer dikkat çekici yapılarsa güvercinliklerdir. Daha iyi tarım yapmak içinse, güvercinlerin gübrelerinden faydalanmışlardır.
Kilise yapılarıyla Kapadokya’ya örnek olan Zelve, IX.yy. ve XIII yy.’da Hristiyanlar için önemli bir yerleşke ve dini merkez konumunda bulunmuştur. Bununla beraber ilk dini seminerler de burada verilmiştir.
Zelve de 1952 yılına kadar yerleşik yaşam sürmüş ancak erozyonlar sebebi ile son misafirlerini gün be gün kaybetmiş. Yaşam son bulmuş ama buraya olan ilgi her geçen sene artarak devam etmiş ve zamanla tur listelerinin başında kendine yer bulmuş. Hal böyle olunca birçok turla yüzlerce yerli yabancı turistinin uğrak noktası haline gelmiştir. Son bir hatırlatma yaparak sizleri fotoğraflarla baş başa bırakayım, buraya gelirken muhakkak bir araştırma yapın ve parkur çok uzun olduğundan sırt çantanıza gereken su gibi temel ihtiyaç duyacağınız malzemeleri almayı unutmayın.
