Antalya ilinin Aksu sınırları içerisinde yer alan Perge Antik Kenti sizi güney eteklerine inşa edilmiş Yunan-Roma tarzı bir tiyatro ile karşılar. Tiyatrodan şehre giden asfalt yolun sağında eski çağlardan günümüze kalan en iyi korunmuş stadyumlardan(2018 yılı içerisinde bitirilmesi planlanıyor) biri vardır. Perge, tüm Anadolu’nun en düzenli Roma kenti özelliğini taşınır. Kent mimarisi ve heykeltraşlığla ünlenmiştir.
Perge’nin kuruluş hikayesini bazı söylentilere gebe, tarihçiler; Troia savaşlarının sonrası gibi kurulduğunu ifade edilse de Hitit tabletlerinde Perge adının geçmesi buranın daha öncelerde de kullanıldığını tarihçiler tarafından söylenmektedir. İlk yerleşim Kuzey tepesinde gerçekleşmiştir. Zamanla bir çok antik kentte olduğu kendilerine yetemeyip diğer alanlara yayılmıştırlar.
Pamphylia (Perge) kent yapısı ve dokusu itibariyle yukarıda da bahsettiğimiz gibi zengin bir kenttir ve bunun sebebi ise burada yaşayan soyluların bu kentti geliştirmek için fazlaca çaba sarf etmiş olmalarıdır. Buda kentte ilk girdiğinizde kuleleri, anıtsal çeşmesi, kiliseleri, caddeleri, hamamları ve bir çok yapısıyla bunu anlıyorsunuz. Helenistik kulenin arka kısmında yer alan kesme taşlarla çevreleyen avlu benzeri bir alan sizi karşılıyor. Bu avluda soyluları onurlandırmak için heykerlleri dikilmiştir.Bu yapıları geçtikten sonra sütunlu caddeyi ulaşıyoruz. Sütunlu caddeyi süsleyen su kanalları ve anıtsal çeşme caddeye ayrı bir hava katmış. Birde anıtsal çeşme gerçek işlevini yerine getirip aksa ki Antalya Belediyesi bu çalışmaları başlatmış o zaman büyülenmemek elde olmayacak. Bu caddeden sola döndüğünüzde yani batı yönünde ilerlediğinizde, Roma dönemine ait bir su kemerinin altından geçerek ilerliyorsunuz ve sağınızda dönemin orta seviyede eğitiminin verildiği Gymnasium yapısı yer alıyor. Gymnasium yapısını da geçtikten sonra solunuzda fazlasıyla büyük ölçekli bir hamam yapısıyla karşılaşıyorsunuz ve hamamın önünde bir çeşme yapısı ve karşısında da kentin batı kapısı yer alıyor. Kentin asıl meydanı yani doğru terim kullanacak olursak “Agora” ,kent kapısından geçtikten sonra sağınızda kalıyor. Agora adı verilen meydan kare şekilde plânlanmış ve dükkân sıralarının önünde kişilerin yürüdüğü yolda yine sütunlar yükselerek size sanki bir tören yolunda yürüyormuşsunuz hissi katıyor. Fakat agoranın ortasındaki açık alanda işlevi bilinmeyen dairesel bir yapı var, içine girip görebiliyorsunuz fakat farklı kaynaklarda onun sunak olarak kullanıldığı teorileri ortaya atılsa da kesin bir bilgi veremiyoruz. Yine girişin sol tarafında büyük bir hamam yer alıyor ve içine girip ısıtma sistemini de görebiliyorsunuz.Roma döneminde hamamlar eğlence mekanları olarak kullanılıp tüm günü geçirenler de çokça fazladır. Bu çeşmeler büyük boyutlu, heykellerle donatılmış ve sütunlu bir yapıdadır. Kentte iki adet Bazilika yapısı bulunmaktadır.Bu Bazilikalar günümüze kadar pek fazla ulaşamamış.
Şehrin nehirle olan bu bütünleşmesi sikkeler, kabartmalar ve akropolisin güney eteğinde bulunan anıtsal nymphaeumdaki nehir tanrısı (kestros) heykelinden de anlaşılmaktadır.Dönemin en ünlü astronomi, filozof, matematik ve geometricileri burayla özdeşleşmiştir. Antik Dönem’de, Batı Anadolu’dan Akdeniz’e uzanan Yunan ve Roma etkili kentlerdeki inanışlarda, her kentin koruyucu bir tanrı/tanrıçası olmuştur. Fakat Apollo ve Artemis, daha çok Batı Anadolu-Akdeniz kentlerinde etkinliğini göstermiştir ve Anadolu tanrıçaları ile entegre olmuş hâlde karşımıza çıkmaktadır. Bu şehirde de Artemis’in ayrı bir yeri ve önemi vardır. Birçok antik yazarın sözünü ettiği büyüklük, güzellik ve inşa bakımından harika olan Artemis tapınağı, şehrin dışında yüksekçe bir tepe üzerinde bulunmaktaydı ki, yeri bugüne değin hala bulunamamıştır.
Şehrin görkeminin tam olarak anlaşılabilmesi için Antalya Müzesi’nin ziyaret edilip Perge’den çıkarılıp burada sergilenen yüzlerce heykelin de görülmesini şiddetle tavsiye ederim.
